Het kan liggen aan het feit dat ik, wanneer ik met een voorstelling bezig bent, selectiever om me heen kijk, maar het staat als een paal boven water dat de afgelopen maanden er dingen zijn gebeurd die mijn blik op de thematiek van ‘Mariecken uit Nijmegen” behoorlijk hebben beïnvloedt. Eerst was er de Chinese wetenschapper die twee embryo’s dusdanig modificeerde dat ze niet langer gevoelig waren voor een erfelijke ziekte. Vervolgens schreef Volkskrant-journalist Toine Benthem een serie artikelen waarin hij mensen van diverse pluimage ondervroeg over ‘de zin van het bestaan.’ (Ik kan die vraag noit los zien van Douglas Adams’ hilarische science-fiction parodie ‘Het transgalactische liftershandboek’, waarin supercomputer Deep Thought de grote vraag over het Leven, het Heelal en de Rest beantwoord met ‘42’ (“Ik heb het voor de zekerheid nog even nagerekend, dus het kostte wat tijd”). En vervolgens kwam daar – als klap op de vuurpijl- de eerste (gereconstrueerde) foto van een zwart gat bij (“Alsof je in de poort van de hel kijkt”, zoals een van de onderzoekers het omschreef).
Het leuke van al deze dingen is dat het de voorstelling een diepere lading meegeeft. Wanneer we met de spelers na afloop van de repetities nog even iets gaan drinken (een zeer welkom voordeel van een eigen plek is dat we nu een koelkast binnen handbereik hebben) voeren we regelmatig (okay, toegegeven, niet iedere keer) diepe gesprekken over diverse thema’s die met het stuk te maken hebben.
Ik verheug me op de lezing die we in juni organiseren (elders in deze nieuwsbrief kunt u hier mee over lezen), waarbij een hoogleraar medische geschiedenis en een hoogleraar godsdienstfilosofie met elkaar in gesprek gaan over het spanningsveld tussen religie en wetenschap. Ik ben benieuwd hoe zij – vanuit hun eigen optiek- tegen deze materie aankijken. Allebei verzekerden ze me, onafhankelijk van elkaar, in de voorgesprekken die we hebben gevoerd dat “er geen oplossing is, geen ultiem antwoord.” Geen “42”. Geen goed of fout.
Maar juist dat maakt de thematiek zo fascinerend, en ook zo complex. Persoonlijk vind ik dat het aanpassen van embryo’s –hoeveel voordelen het voor de kinderen zelf ook mag opleveren- een stap te ver is. Tegelijkertijd realiseer ik me dat ik daarbij bang ben voor wat science-finction schrijver Isaac Asimov ooit beschreef als het “Frankenstein-complex”; de angst dat de wetenschap zich ooit tegen de mens zal keren. Angstbeelden van gekloonde superwezens (blond, blauwe ogen, gehoorzaam aan hun meester) komen op mijn netvlies als ik aan genetische manipulatie denk. Terecht? Onterecht? Zijn we slim genoeg om om te gaan met de risico’s van nieuwe technieken? Kunnen we ons beheersen? Of is de angst dat “als wij het niet doen een ander (lees: een ambitieuze, scrupuleuze Chinese wetenschapper in een lab) het wel doet, dus kunnen wij het beter zelf doen” voldoende reden om onverminderd door te gaan op het pad van de wetenschap?
Met jongeren gaan we in ieder geval deze vraag te lijf op hun eigen niveau. In samenwerking met Het Kunstenhuis De Bilt organiseren we een serie lessen over het thema ‘religie en wetenschap.’ We spitsen het daarbij toe op problemen waar jongeren die in een informatietijdperk opgroeien mee te maken krijgen. Je hebt een camera op je telefoon, betekent dat dat je altijd alles mag filmen? Is seks met een robot hetzelfde als met een mens, en wat voor voor- en nadelen biedt het? De software om beelden te manipuleren is overal beschikbaar, mag je daar gebruik van maken? Ik ben benieuwd naar de uitkomsten.
Al met al doen we het motto van Theater in ’t Groen “op een laagdrempelige wijze theater maken over actuele zaken” eer aan. Dat we met een thema aan de slag zijn gegaan wat niemand onverschillig kan laten doet me plezier. Het is complex, het is ingewikkeld, het is soms confronterend, maar wat is het uitdagend!
